Bluetongue kalveren

Bluetongue is een ziekte die veroorzaakt wordt door een virus.

Oorzaak

Schapen- én koeienziekte
Bluetonge is een ziekte die veroorzaakt wordt door een virus. Hoewel alle herkauwers drager kunnen zijn van deze ziekteverwekker, worden ze er niet allemaal even ziek van. Vanuit Zuid-Europese landen is bekend dat met name schapen er flink ziek van kunnen worden en er zelfs aan doodgaan. Dat is bij ongeveer 10 tot 30 procent van de zieke dieren het geval. De sterfte is niet heel acuut. Het duurt minstens acht dagen voor een ziek dier bezwijkt. Het bijzondere van de eerste uitbraak in Nederland en omringende landen (d.d. augustus 2006) is dat ook koeien ziek worden. Wetenschappers zijn daarvan geschrokken. In Nederland zijn meerdere gevallen van Bluetongue bij runderen vastgesteld en één rund is er zelfs aan bezweken.

De rest herstelt na lange tijd. Er kunnen weken of zelfs maanden overheen gaan. Dieren die het overleven hebben echter blijvend een groeiachterstand en verminderde vruchtbaarheid. Het virus is in het herstelde dier nog enkele maanden aantoonbaar in het bloed.

Beschrijving

Symptomen bluetongue
De meest opvallende verschijnselen aan bluetongue zijn

koorts
ontstoken slijmvliezen
afbraak van mondslijmvlies
flink kwijlen en snotteren
verminderde eetlust met als gevolg daarvan vermagering
overdreven goed doorbloedde en ontstoken kroonranden waardoor de dieren kreupel lopen
moeilijkheden met ademhalen
verwerpen
dikke, blauwe tong

Aan dit laatste verschijnsel heeft de ziekte zijn naam te danken.
Overigens kan bluetongue makkelijk verward worden met andere ziekten. Dieren met mond- en klauwzeer, ecthyma (zere-bekjesziekte bij schapen) of fotosensibiliteit hebben vergelijkbare symptomen. Bloedonderzoek moet de definitieve uitslag geven.

De blauwe verkleuring van de tong komt door zuurstofgebrek. Dit verschijnsel heet in officiële termen cyanose. De eiwitten die normaalgesproken voor de zuurstofvoorziening in het bloed zorgen, zijn door het virus kapotgegaan. Dat verklaart meteen ook de ademhalingsproblemen die bij bluetongue optreden.
Overigens hoeft het niet zo te zijn dat er altijd ziekteverschijnselen zijn waar te nemen. Bluetongue kan ook subklinisch zijn. Het dier is dan wel besmet maar vertoont geen ziekteverschijnselen. Bij schapen is dat zelden het geval, bij andere herkauwers komt deze vorm juist meer voor.

De overbrenger: knut
Bluetongue is een virusziekte die wordt overgebracht door kleine insekten. Het gaat niet om muggen, maar om knutten (Culicoides). Deze leven in veengebieden en natte graslanden. Ze zijn daar berucht, omdat ze ook mensen lastigvallen. Mensen kunnen trouwens geen bluetongue krijgen!

Behandeling

Incubatietijd tot 20 dagen
De incubatietijd, dat wil zeggen de tijd tussen de besmetting en het optreden van ziekteverschijnselen, ligt tussen de vijf en 20 dagen. De ziekte is een zogenaamde vectorziekte, dat wil zeggen dat het virus voor de verspreiding afhankelijk is van insecten.
Bij bluetongue gaat de verspreiding specifiek via stekende insecten. Er zijn aanwijzingen dat besmetting ook kan via sperma en embryo's, maar dit is nog niet helemaal duidelijk. Ongeboren vruchten kunnen de besmetting oplopen van hun moeder en dus al besmet ter wereld komen. Ook via bloedtransfusies zou het virus over kunnen gaan.

Antibiotica helpen niet
Dieren met bluetongue zijn niet gebaat bij antibiotica. Dat is niet specifiek voor bluetongue, geen enkel virus is gevoelig voor antibiotica. Bacteriën wel. De reden waarom bij virale infecties toch wel antibiotica worden voorgeschreven is omdat het één vaak gepaard gaat met het ander. De verminderde weerstand die het virus veroorzaakt, geeft bacteriën namelijk een kans hun slag te slaan. De zogenaamde secundaire infecties die dan ontstaan, zijn wel te bestrijden en te voorkomen met antibiotica.

Preventief gezonde dieren ruimen om het bluetongue virus de wind uit de zeilen te nemen, haalt eveneens weinig uit. Immers, niet de dieren zelf zorgen voor de besmetting, maar de knutten. Bij bestrijding is het dus zaak die te bestrijden maar dat is niet eenvoudig.
Het vlees van besmette en/ of zieke dieren is overigens gewoon te eten. Mensen krijgen er niets van.
Het testen van herkauwers of ze het virus hebben gaat via serologie (bloedonderzoek). De test is tweedelig: een deel is een zogenoemde PCR die het virus zelf opspoort. Het andere deel van de test is een ELISA die antilichamen tegen het virus aantoont.

Enten geen optie
Enten is voorlopig geen optie. De entstoffen die er zijn, zijn zogenaamde levende entstoffen. Ze bestaan uit levend maar verzwakt virus. Bij andere ziektes roept dit een hevige reactie op van het afweersysteem van het dier, maar bij de bluetongue-entstof wordt het dier er juist ziek van en erger nog: besmettelijk. Het is bewezen dat knutten de ziekte op kunnen pikken van geënte dieren en zo weer voor verspreiding kunnen zorgen.

« Terug naar het overzicht