Ademhalingsziekte kalveren

Ademhalingsziekte oftewel longproblemen bij kalveren worden veroorzaakt door een complex van factoren die ook wel kalvergriep worden genoemd. Zowel externe factoren (stalklimaat) als micro-organismen (virussen en bacteriën) spelen hierbij een rol.

Definitie

Oorzaak

Voor het aanslaan en de verspreiding van ademhalingsziekten zijn meerdere factoren van invloed:

stalklimaat (temperatuur, luchtvochtigheid, luchtsnelheid en ammoniak)
afweer van de kalveren (meegekregen bescherming met de biest, stress, niet-optimale voeding)
infectiedruk van virussen en bacteriën

De belangrijkste veroorzakers die, alleen of in combinatie, een rol kunnen spelen zijn:

Virussen:

Adeno virussen
Reo virussen
Toro virussen
Corona virussen
Para Influenza virussen (PI3)
Bovine Respiratory Syncytial virus (BRS) = zie ademhalingsziekte door pinkengriep
Infectieuze Bovine Rhinotracheitis (IBR) = zie ademhalingsziekte door IBR
Bovine Virale Diarrhea (BVD) = zie ademhalingsziekte door BVD

Virussen zijn in feite de primaire veroorzakers die de weg vrijmaken voor bacteriën.

Bacteriën:

Mannheimia haemolytica; (MHA) en Pasteurella Multocida (PMU) = zie ademhalingsziekte door pasteurellose
Actinomyces pyogenes
Haemophilus somnus
Salmonella dublin = zie diarree door Salmonella dublin

Mycoplasma:

Mycoplasma bovis
Mycoplasma mycoides
Mycoplasma bovirhinis
Mycoplasma dispar

Beschrijving

De veroorzakers van ademhalingsziekte bij kalveren kunnen zowel direct (van dier naar dier) als indirect (bv. via de lucht, handen en kleding) worden overgebracht.
De ziekte wordt meestal waargenomen als de door de biest verkregen afweer afneemt, op een leeftijd tussen de 4 en 8 weken. Een groot deel van de koppel kan in korte tijd worden aangetast.
De verschijnselen kunnen mild tot zeer ernstig zijn. De volgende verschijnselen kunnen worden waargenomen in de koppel:

verminderde eetlust en traag drinken
de koppel is stil en kalveren blijven te lang liggen

individuele dieren:

verminderde eetlust (kalf drinkt meestal wel maar laat ruwvoer als eerste staan)
koorts oplopend tot 40 – 41 C (zweten)
neusuitvloeiing
scheve kop
hangend oor
slijm uit bek en neusgaten
traanogen
versnelde ademhaling en hoest
in ernstige gevallen zwaar pompende ademhaling met "buikslag"
sterfte

Het ziekteverloop in de koppel duurt vaak meer dan een week. Hoest kan als klacht vaak langer aanhouden. Bij een aantal aangetaste kalveren kan blijvende longschade optreden. Deze vaak ernstig benauwde kalveren groeien niet meer doordat een blijvende beschadiging van het longweefsel is ontstaan.

Behandeling

Met name het aantal zieke kalveren en het tempo waarmee de aandoening door het bedrijf gaat, bepaalt de inzet van een koppelkuur met antibiotica om de besmetting met ziekteverwekkende bacteriën (meestal Pasteurella spp) en Mycoplasma te behandelen. Het aanpassen van het rantsoen en optimaliseren van het stalklimaat is van groot belang.

Om economische verliezen door uitval te beperken is extra toezicht noodzakelijk om snel individueel in te grijpen als dit nodig is. Dit betekent dat de kalveren meerdere keren per dag beoordeeld moeten worden. Men kan dan tevens het klimaat in de stal beoordelen en indien nodig bijsturen.

Individuele patiënten met ernstige luchtwegproblemen moeten voldoende lang behandeld worden. Om bijkomende verschijnselen te verlichten is het onmiddellijk toepassen van een pijnstiller / koortsremmer of in een latere fase bij chronische gevallen een eenmalige injectie met ontstekingsremmers sterk aan te raden.

Bij "vastzittende hoest" kunnen slijmoplossende middelen (broomhexine 2,5% gedurende 3 dagen in de melk, bisolvon injectie) verlichting geven.

Antibiotica die ingezet kunnen worden stemt u af met uw dierenarts. Voor een goed resultaat en voorkomen van resistentie is het belangrijk een spuitkuur af te maken; bij de meeste producten houdt dat in 3 tot 5 dagen spuiten.

« Terug naar het overzicht